Тамирчид бэлтгэлийнхээ дараа яах гэж цэв хүйтэн усанд суудаг вэ?

Мэргэжлийн өндөр зэрэглэлийн тамирчид бэлтгэлээ хийж дууссаныхаа дараа мөстэй, цэв хүйтэн усаар дүүргэсэн ваннд орж суух нь элбэг.  Дасгал сургуулилтыг ядарч туйлдатлаа хийчихээд, хөлстэй биеэрээ хүйтэн усанд орж сууна гэдэг мэдээж яаж тааламжтай байх вэ. Гэвч ингэх нь тамирчин хүнд үнэхээр хэрэгтэй болоод л тэд энэ мэтийн зүйлийг тэсвэрлэдэг болж таарна. Энгийн хүний нүдээр харахад аргагүйн эрхэнд "Юунд ингэж зовлогоо зовооно вэ?" гэсэн асуулт гарч ирэх энэ дүр зургийн цаана чухам юу нуугдаж байдгийг олж мэдэхийг хичээе.  

 Антонио Родриго Ногейра 

Мэргэжлийн тамирчид, тэр дундаа тулааны тамирчид тэмцээнд дунджаар хоёроос гурван сарын хугацаанд бэлддэг бөгөөд ингэхдээ өдөрт мөн л хоёр-гурван удаа бэлтгэл хийдэг. Ийм их ачаалалтай бэлтгэл хийхэд хүний бие махбод маш их туйлддаг бөгөөд тухайн өдрийн сүүлчийн бэлтгэлээс маргаашийн өглөөний бэлтгэл хүртэл булчингуудыг амрааж, бие организм сэргэлт авах шаардлагатай болдог. Нөхөн сэргээлтийг илүү үр дүнтэй болгохын тулд тамирчид ийнхүү бэлтгэлээ дуусгасныхаа дараа мөстэй, цэв хүйтэн усанд суудаг байна.

 Лиото Мачида 

Ингээд ачаалал ихтэй дасгал сургуулилт хийх нь бие махбодод хэрхэн нөлөөлж цуцалт үүсгэдгийг авч үзье. Булчин ажиллах тусам түүнд сүүн хүчил ихээр хуримтлагдаж байдаг, сүүн хүчлийг судсаар гүйж байгаа цус саармагжуулж байдаг боловч дасгал сургуулилтыг урт хугацааны турш, тасралтгүй үргэлжлүүлэх үед сүүн хүчил нь хуримтлагдсаар "крепатур" (үүнийг DOSM гэх нь бий)-ын байдал бий болно. Энэ нь булчин өвдөх, хөндүүрлэх, хавагнах, бие тамирдах зэргээр илрэх ба энэ байдал ихэвчлэн 24-өөс 48 цаг үргэлжилдэг. Булчингийн ширхгүүдэд механик гэмтэл үүсч, булчин өрөвсөх нь ийнхүү бие буларч, туйлдахад хүргэдэг байна. Биеийн тасралтгүй эрчимтэй ажиллагаа нь дээрхээс гадна шөрмөс, яс, үе мөчинд хүртэл бичил гэмтэл үүсгэх сөрөг нөлөөтэй байдаг. Гэтэл тамирчин хүнд 48 цаг амрах хугацаа байхгүй, маргааш гэхэд бэлтгэлийн циклийг үргэлжлүүлэх шаардлагатай байдаг тул бие махбодоо түргэн хугацаанд амрааж, нөхөн сэргэлт авах хэрэгтэй болдог. Уг зорилгоор олон аргыг хэрэглэх бөгөөд үүнд цэв хүйтэн усанд суух арга багтдаг байна.

Харин одоо хүйтэн усанд орсноор ядарч туйлдсан булчин хэрхэн сэргэдгийг авч үзье. Бэлтгэлийн дараах халуу шатсан бие цэв хүйтэн усанд ороход биеийн, ялангуяа дөрвөн мөчний судсууд агшиж, цусан хангамж нь эрс буурдаг байна. Ингэснээр өвдөлтийг мэдрэх нь 20 хувиар буурна. 10-аас 15°С усанд 15-аас 20 минут суугаад гарч ирэхэд нэлээд сэрүүссэн биеийн хэм аажмаар хэвийн хэмжээндээ хүрэх бөгөөд ингэхдээ хөлнөөс цээжин хэсэгт төвлөрч хүчилтөрөгчөөр баяжсан цус буцаад хөлөнд буухдаа тэнд хуримтлагдсан сүүн хүчлийг маш сайн цэвэрлэж гардаг байна. Ингэж эд эс хүчилтөрөгчөөр хангагдахад булчингууд сэргэлт авч, ядарсан бие махбод тавираад дараагийн бэлтгэл хүртэл амарч амжих бололцоо нь бүрдэнэ. Тамирчид ваннаас гарч ирээд өвчин зовуурь нь арилаад, бие нь хөнгөрч, сэрүү татаад ёстой нэг сайхан болдог гэлцдэг. 

Павел Тренихин (ойрын зайны гүйгч)

Дээрхээс үзэхэд хүйтэн усанд суух нь сэргэлт авах шилмэл арга мэт харагдаж болох ч үүнтэй бүх эмч нар санал нийлдэг үү гэвэл үгүй ажээ. Их спортод хүйтэн устай ваннд суух нь түгээмэл байдаг ч гэлээ нөхөн сэргээх энэ арга нь спортын анагаах ухаанд сайтар судлагдаагүй зүйл учраас эмч нар болгоомжтой байхыг зөвлөдөг юм. Тэр бүү хэл зарим мэргэжилтнүүд мөстэй усанд орох нь ямарч бодит үр дүнгүй, хүн зүгээр л санаа дагаад өөрт нь сайхан амарсан юм шиг мэдрэмж л төрдөг гэж үздэг байна. Бэлтгэл хийсний дараа бие халуу шатаж байхад цэв хүйтэн усанд орж суух нь зүрх, судас болон амьсгалын системд шууд нөлөөлдөг, ийм туршилтад хамрагдаж байсан зарим тамирчдын артерийн даралт ихэсч, зүрхний цохилт түргэсч, бие нь муудаж байсныг анхаарууштай. Энэ аргыг мэргэжлийн тамирчид л хэрэглэдэг тул хэрвээ та өндөр зэрэглэлийн тамирчин биш бол биеийн ядаргаа тайлах өөр зөндөө арга байдгийг санах хэрэгтэй. Үүнд иллэг хийх, сунгалт хийх, усанд сэлэх, хөнгөн шогшиж гүйх гэхчлэн олон аргыг дурдаж болно. Ингэхдээ судлаачдын тэмдэглэснээр, хүйтэн усанд сууснаар тамирчдын биеийн хөндүүр, булраа тодорхой хэмжээгээр багасдаг боловч энэ нь хүч тамирыг огтхон ч нэмэгдүүлдэггүйг онцолжээ. 

Лондонгийн Олимпод оролцож байгаа АНУ-ын уран гимнастикчид

Хэрвээ таны бие бэлтгэлээс бэлтгэлийн хооронд хангалттай амарч чадахгүй, бие буларч тамирддаг, тэгээд ядаргаагаа бүрэн тайлж сэргэлт авах зорилгоор цэв хүйтэн усанд суух аргыг хэргэлэхээр эргэлт буцалтгүй шийдсэн бол юуны түрүүнд эхлээд биеэ эмчид үзүүлж, мэргэжлийн зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Ингэхдээ мөстэй, цэв хүйтэн усанд бүсэлхийгээ үл ялиг давуулж л суухад хангалттай, ихэнх тамирчид тэгж л суудаг. Хүйтэн усанд цээжээрээ орох нь сөрөг үр дагаврыг дагуулж болзошгүйг анхаар. Ер нь бол түмпэнтэй усанд хүйтэн ус, мөстэй хольж суухад ч багагүй үр дүн өгдөг аж. Хэрвээ хүйтэн усанд хөлөө дүрэхэд хүртэл толгой "хага ташдаг" бол бэлтгэлийнхээ дараа мөстэй уутаар жин тавьж, иллэг хийж болохыг мэдэж авахад илүүдэхгүй. 

Харин одоо дээрх материалыг дүгнэж үзээд, онцлох зүйлүүдийг жагсаая:

1. Мөстэй, цэв хүйтэн усанд суух нь спортын анагаах ухаанд сайтар судлагдаагүй зүйл учраас урьдчилж эмчтэй зөвлөлдөхгүй энэ аргыг хэрэглэхгүй байх;

2. Нөхөн сэргээх энэ аргыг зөвхөн мэргэжлийн өндөр зэрэглэлийн тамирчид л хэрэглэдгийг санах. Хэрвээ та тийм түвшний ачаалалтай бэлтгэл хийдэггүй бол энэ аргыг хэрэглэхээс татгалзах;

3. Ядарч туйлдсан булчинг суллаж амраах өөр олон арга бадгийг санах;

4. Хэрвээ уг аргыг хэрэглэхээр шийдсэн бол усны температур 10-аас 15°С, ваннд суух нийт хугацаа 10-аас 15 минут, дээд тал нь 20 минутаас хэтрэх ёсгүй;

5. Энэ арга нь хүч тамир нэмэгдүүлдэггүй, булчинг зөвхөн суллаж амраах зориулалттай тул маш их ачаалалтай бэлтгэл хийхээс бусад үед хэрэглэхгүй байх.